Czy zastanawiałeś się, która szczoteczka do zębów jest najbardziej efektywna w usuwaniu płytki nazębnej? Czy szczoteczka manualna wystarczy, by dobrze dbać higienę jamy ustnej? Którzy pacjenci powinni szczególnie wziąć pod uwagę zakup szczoteczki elektrycznej? Odpowiedzi na te pytania oraz inne praktyczne wskazówki znajdziesz w kolejnych akapitach.
W technologii sonicznej włosie szczoteczki wykonuje ruchy drgające o wysokiej częstotliwości oraz ruchy z boku na bok. Główka szczoteczki sonicznej ma kształt podłużny, podobny do szczoteczki manualnej. Szczoteczki soniczne mają wbudowany timer odmierzający dwie minuty. Część klinicystów zaleca przedłużenie szczotkowania do 3 minut, gdyż odmierzany czas może być niewystarczający dla utrzymania właściwej higieny. Czyszczenie zębów z użyciem szczoteczki sonicznej jest mało wymagające manualnie, gdyż polega na przesuwaniu główki szczoteczki - wzdłuż linii dziąseł pod kątem 45° oraz wzdłuż powierzchni żujących zębów prostopadle do nich. Należy pamiętać, by nie przyciskać jej zbyt mocno do powierzchni zębów, aby nie blokować ruchów włosia, ponieważ wtedy szczotkowanie staje się mniej efektywne. Po zakupie takiej szczoteczki może być potrzebny pewien czas, by przyzwyczaić się do specyficznego odczucia podczas szczotkowania zębów. Według autorów części publikacji efekt doczyszczenia zębów szczoteczką soniczną jest porównywalny z wykonywanym prawidłową techniką szczotkowaniem manualnym. Można jednak spotkać badania, według których skuteczność szczoteczki sonicznej przewyższa szczoteczkę manualną, a nawet rotacyjną. Pewnym jest, że szczoteczka soniczna może pomóc poprawić higienę jamy ustnej osobom, którym trudno jest nauczyć się prawidłowej techniki szczotkowania zębów szczoteczką manualną.
W tej grupie szczoteczek elektrycznych wyróżniamy szczoteczki oscylacyjno-rotacyjne, czyli tzw. szczoteczki 2D oraz bardziej nowoczesne szczoteczki oscylacyjno-rotacyjno-pulsacyjne, tzw. szczoteczki 3D. Te pierwsze to najbardziej podstawowe modele szczoteczek oraz szczoteczki dla dzieci. Obecnie bardziej popularne są szczoteczki 3D. Mycie zębów szczoteczką rotacyjną polega na przykładaniu włosia szczoteczki do każdej powierzchni zęba i przesuwaniu do kolejnych zębów. Szczoteczki rotacyjne, podobnie jak soniczne, będą pomocą dla osób mających problemy z prawidłową techniką szczotkowania zębów. Specjaliści z Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego przeanalizowali ponad 200 publikacji, na podstawie których stwierdzili największą skuteczność szczoteczek oscylacyjno-rotacyjno-pulsacyjnych w zwalczaniu stanu zapalnego dziąseł, redukcji krwawienia i usuwaniu płytki nazębnej. Większość badań krótkoterminowych wykazała istotną przewagę tego typu szczoteczek nad szczoteczkami sonicznymi. Dodatkowo okrągły kształt główki szczoteczki wpływa korzystnie na stan dziąseł. Więcej na temat skuteczności tych szczoteczek można przeczytać w artykule Polskiego Towarzystwa Periodontologicznego. Dowiedziono także, że - wbrew niektórym opiniom - szczoteczki oscylacyjno-rotacyjno-pulsacyjne nie powodują powikłań w postaci recesji, czyli cofania brzegu dziąsła, które skutkuje odsłonięciem szyjek zębowych i może prowadzić do nadwrażliwości.
Za pomocą szczoteczki manualnej również jesteśmy w stanie zapewnić optymalne doczyszczanie zębów. Należy jednak pamiętać, że szorowanie z dużym naciskiem nie oznacza lepszego doczyszczenia. Liczy się przede wszystkim czas i technika mycia zębów. Niewłaściwe, zbyt silne szczotkowanie może doprowadzić do ścierania szkliwa, ubytków abrazyjnych tkanek twardych zębów, nadwrażliwości i urazów dziąseł. Należy przyglądać się szczoteczce. Jeżeli po 2-3 tygodniach użytkowania włosie szczoteczki jest powyginane i wywinięte na boki, to znaczy, że szczotkujemy zbyt mocno. Zalecam przedłużyć czas szczotkowania manualnego do 3 minut, gdyż nie jesteśmy w stanie tym sposobem wykonać tak wielu ruchów jak przy użyciu szczoteczki rotacyjnej. Ważne by używać szczoteczki o odpowiedniej dla nas twardości włosia. Bardzo miękkie szczoteczki są zalecane po niektórych zabiegach chirurgicznych, a miękkie polecam w przypadku bardzo wrażliwych dziąseł. Szczoteczki o średniej twardości włosia są odpowiednie dla zdecydowanej większości pacjentów. Przy właściwym użytkowaniu są bezpieczne dla przyzębia, jednocześnie umożliwiając efektywne usuwanie płytki nazębnej. Twarde szczoteczki obecnie na ogół nie są polecane.
Wybierając szczoteczkę powinniśmy mieć na uwadze własne preferencje, a także zastanowić się czy szczotkujemy zęby prawidłową techniką. Jeśli sprawia nam ona kłopot, w prawidłowej higienie jamy ustnej pomogą nam szczoteczki soniczne lub rotacyjne. Wybór szczoteczki warto także skonsultować z dentystą, który oceni higienę pacjenta oraz udzieli indywidualnych wskazówek. Pamiętajmy też o regularnej wymianie szczoteczki manualnej lub końcówki szczoteczki elektrycznej co 3 miesiące. Obowiązkowym elementem codziennej higieny jamy ustnej jest także nić dentystyczna.
Bibliografia i literatura uzupełniająca: Anita Walczak, „Sztuka mycia zębów”, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2019.