Z troski o opiekę stomatologiczną najmłodszych pacjentów przedstawiamy praktyczny przewodnik profilaktyki próchnicy u dzieci.
O zdrowie jamy ustnej dziecka należy dbać już od pierwszych miesięcy życia. W tym czasie w celu utrzymania higieny należy oczyszczać wały dziąsłowe i błonę śluzową niemowlęcia. Do tego celu może służyć kawałek gazy zwilżony przegotowaną wodą lub słabym roztworem rumianku i nawinięty na palec. Polecane są także specjalne gaziki / płatki z ksylitolem nakładane na palec, bawełniana chusteczka, gumowa lub silikonowa szczoteczka, specjalny naparstek z mikrofibry.
Przed wyrznięciem pierwszych zębów mlecznych oczyszczanie błony śluzowej i wałów dziąsłowych powinno być przeprowadzane regularnie przed nocnym snem.
Ząbkowanie trwa zwykle od około 6. miesiąca życia do około 31. miesiąca życia. Pierwsze w jamie ustnej pojawiają się przyśrodkowe zęby sieczne żuchwy, a jako ostatnie drugie trzonowce szczęki i żuchwy i tak ponad 2 – letnie dziecko powinno mieć w jamie ustnej 20 zębów mlecznych.
Wraz z wyrznięciem pierwszych zębów mlecznych należy myć zęby, wały dziąsłowe oraz błonę śluzową rano i wieczorem. Po wieczornym myciu dziecko nie powinno już jeść ani pić niczego za wyjątkiem wody i niesłodzonej herbaty. Płytkę nazębną można usuwać nadal za pomocą silikonowych szczoteczek nakładanych na palec (do ukończenia 1. roku życia) lub miękką szczoteczką z małą, zaokrągloną główką, przeznaczoną dla dziecka w tym wieku. Dziecko należy już od tego momentu uczyć trzymania szczoteczki w ręku, wkładania jej do ust i wykonywania prostych ruchów czyszczących.
Poza dbałością o higienę jamy ustnej dziecka należy jak najbardziej opóźnić zasiedlenie jamy ustnej przez bakterie próchnicotwórcze. Ważne, by nie dopuścić do transmisji tych mikroorganizmów z rodzica na dziecko. W tym celu nie wolno próbować jedzenia dziecka tą samą łyżeczką, którą później podajemy je dziecku. Ponadto ważne, by odpowiednio wcześnie przyzwyczajać dziecko do wizyty u dentysty. Zaleca się, aby pierwsza wizyta stomatologiczna odbyła się między 6. a 12. miesiącem życia. Powinniśmy uniknąć sytuacji, w której przyprowadzimy dziecko do dentysty dopiero wtedy, gdy pojawi się ból. W przyszłości może to skutkować uprzedzeniem i strachem przed kolejnymi wizytami. Wizyty kontrolne u dzieci powinny odbywać się co 3 miesiące, o ile lekarz nie zaleci częstszych wizyt. W zależności od wieku dziecka i ryzyka choroby próchnicowej dentysta może zaproponować profesjonalną gabinetową profilaktykę fluorkową.
Kluczowe jest, by nie dopuścić do rozwinięcia się próchnicy zębów mlecznych. Zęby te pozostają w jamie ustnej nawet do 10 roku życia (trzonowce mleczne). W tym czasie dziecko ma już w jamie ustnej część zębów stałych, które mogą zostać zainfekowane z powodu próchnicy zębów mlecznych.
Około 6. roku życia pojawiają się pierwsze stałe zęby. Zazwyczaj w podobnym czasie wyrzynają się stałe szóstki oraz jedynki dolne po wcześniejszej utracie pierwszych siekaczy mlecznych. Jest to bardzo ważny moment. Trzeba kontrolować wyrzynanie szóstek i pamiętać o ich dokładnym szczotkowaniu. Tuż po ich wyrznięciu można rozważyć zabieg lakowania, czyli uszczelniania bruzd, który zapobiega zaleganiu resztek pokarmowych oraz zamyka dostęp bakterii próchnicotwórczych do zagłębień anatomicznych zębów.
U dzieci powyżej 6. roku życia, które potrafią wypluwać płyn bez jego połykania można wprowadzić płyny do płukania jamy ustnej adekwatne do wieku. Jest to również czas, by zmienić pastę do zębów na odpowiednią dla starszych dzieci.
Do 8. roku życia należy pomagać dziecku w szczotkowaniu zębów, zaś nawet do 10. roku życia kontrolować skuteczność szczotkowania. Około 10. roku życia dziecko osiąga sprawność manualną pozwalającą na samodzielne mycie zębów. W tym czasie można też uczyć dziecko nitkowania zębów.
Więcej cennych wskazówek dot. higieny jamy ustnej u dzieci i młodzieży w poszczególnych grupach wiekowych można znaleźć w wytycznych Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej Zalecenia w zakresie higienyjamy ustnej(ptsd.net.pl)